Πρωτίστως θα πρέπει να γνωρίζετε ότι μια αρμονική ανάπτυξη καθορίζει την ευεξία σε όλη τη διάρκεια ζωής ενός σκύλου. Η διατροφή παίζει κρίσιμο ρόλο στην υγεία και στην ανάπτυξη οποιουδήποτε σκύλου, καθώς επηρεάζει άμεσα το ανοσοποιητικό του σύστημα, τη σύσταση σώματος, τον ρυθμό ανάπτυξης και τη σκελετική του ανάπτυξη.
Η υπερβολικά γρήγορη αύξηση βάρους αποτελεί παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή, ενώ βραχυπρόθεσμα προδιαθέτει προς οστεοαρθριτικές παθήσεις. Ας δούμε λοιπόν τα βήματα για να ταΐσετε το κουτάβι σας σωστά.
Σχεδιασμός γευμάτων για νεαρούς σκύλους
Ένα καλό πλάνο σίτισης κουταβιών επιδιώκει:
• να επιτύχει την υγιή τους ανάπτυξη,
• να βελτιστοποιήσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος,
• να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και ορθοπεδικών νοσημάτων.
1. Αξιολόγηση χαρακτηριστικών κάθε σκύλου
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στα κουτάβια μεγαλόσωμων και γιγαντόσωμων φυλών, όπως και στους σκύλους που λόγω φυλής και/ή φύλου παρουσιάζουν προδιάθεση για παχυσαρκία (στειρωμένους ή μη). Ο ρυθμός ανάπτυξης νεαρών σκύλων εξαρτάται τόσο από τη φυλή τους όσο και από τη θρεπτική πυκνότητα των γευμάτων, την καταλληλότητα των τροφών και τις ποσότητες που προσλαμβάνουν ημερησίως.
Συνεπώς, η διατροφή παίζει μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξή τους. Ένα κουτάβι θα πρέπει να τρέφεται έτσι ώστε να έχει έναν μέσο ρυθμό ανάπτυξης. Οποιαδήποτε πρακτική σίτισης αποσκοπεί στη μέγιστη δυνατή ανάπτυξη αυξάνει τον κίνδυνο σκελετικών αλλοιώσεων.
Για παράδειγμα, στην περίπτωση των Labrador Retriever, ακόμη και μια μέτρια υπέρβαση της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης τροφής μπορεί να καταστήσει υπέρβαρους τους ενήλικους σκύλους, αλλά και να οδηγήσει σε μειωμένο προσδόκιμο ζωής. Γι’ αυτό, η καλύτερη μέθοδος είναι να ταΐζετε τον σκύλο σας με προκαθορισμένες δόσεις σε κάθε γεύμα.
2. Εκτίμηση των διατροφικών αναγκών του κουταβιού
Οι απαιτήσεις πρόσληψης όλων των θρεπτικών συστατικών είναι αυξημένες κατά το στάδιο της ανάπτυξης σε σχέση με τις ανάγκες ενός σκύλου σε πλήρες μέγεθος. Είναι σημαντικό να εξετάζετε το ενεργειακό περιεχόμενο και την περιεκτικότητα των τροφών σε ασβέστιο.
Αυτή η παράμετρος αφορά τόσο τα μικρά και μεσαία κουτάβια (πρόληψη παχυσαρκίας) όσο και τα κουτάβια μεγαλόσωμων και γιγαντόσωμων φυλών (πρόληψη σκελετικών ανωμαλιών).
Επιπλέον, τα απαραίτητα λιπαρά οξέα (ωμέγα-3: DHA) επηρεάζουν την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, αλλά και τη μαθησιακή ικανότητα ενός κουταβιού (βλ. Πίνακα 1).
Οι ενεργειακές απαιτήσεις ενός κουταβιού αντιστοιχούν στο άθροισμα των αναγκών συντήρησης και καλής ανάπτυξης του οργανισμού του.
Κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τον απογαλακτισμό, όταν το βάρος του σκύλου είναι σχετικά χαμηλό και ο ρυθμός ανάπτυξης υψηλός, ο οργανισμός του χρησιμοποιεί το 50% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης για συντήρηση και το άλλο 50% για ανάπτυξη.
Η ένταση της ανάπτυξης μειώνεται όσο το κουτάβι γίνεται νεαρός ενήλικος σκύλος. Έτσι, το ποσοστό ενέργειας που απαιτείται για συντήρηση του οργανισμού σταδιακά αυξάνεται, ενώ το ποσοστό που χρησιμοποιείται για ανάπτυξη μειώνεται.
Το μέρος ενέργειας που υποστηρίζει την ανάπτυξη πέφτει στο 8-10% των συνολικών ενεργειακών απαιτήσεων όταν το κουτάβι φτάσει τουλάχιστον το 80% του ενήλικου βάρους.
Ωστόσο, θα πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση τροφών με χαμηλή ενεργειακή πυκνότητα και χαμηλή ευπεπτότητα διότι, αφενός, δεν παρέχουν τα απαιτούμενα θρεπτικά συστατικά για βέλτιστη ανάπτυξη και, αφετέρου, ενδέχεται να οδηγήσουν σε κατανάλωση υπέρμετρης ποσότητας, επιφέροντας μετεωρισμό, εμετό, διάρροια και διάταση της κοιλιάς.
Η ενδεδειγμένη τροφή για ένα κουτάβι οφείλει να έχει ευπεπτότητα της τάξεως του 85% σε κάθε γεύμα.
• Πρωτεΐνες
Οι πρωτεϊνικές απαιτήσεις είναι υψηλότερες στη διάρκεια του απογαλακτισμού. Μετά σταδιακά μειώνονται. Όσες τροφές περιέχουν ακατέργαστες πρωτεΐνες σε ποσοστό 23-31% δεν έχουν αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη των οστών και προάγουν μια βέλτιστη ανάπτυξη, εφόσον είναι επαρκής η πρόσληψη ενέργειας και ασβεστίου.
Οι πρωτεϊνικές ανάγκες του αναπτυσσόμενου σκύλου διαφέρουν ποσοτικά και ποιοτικά από εκείνες των ενηλίκων.
Μια τροφή που έχει σχεδιαστεί για ενήλικους σκύλους δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται στη σίτιση ενός κουταβιού. Μπορεί να μην υστερεί σε επίπεδα πρωτεϊνών, ωστόσο η περιεκτικότητά της σε ενέργεια και θρεπτικές ουσίες δεν επαρκεί για το στάδιο της ανάπτυξης.
• Λίπη
Τα λίπη που παρέχονται από τις τροφές συνιστούν πηγή ενέργειας, απαραίτητα λιπαρά οξέα και φορέα λιποδιαλυτών βιταμινών (δηλαδή διαλυτών στα λίπη). Το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA) –από την οικογένεια των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων– είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική ανάπτυξη των νευρώνων, του αμφιβληστροειδούς και της ακοής του νεαρού σκύλου.
Η προσθήκη ιχθυελαίου ως πηγής DHA στη σίτιση βελτιώνει τη μαθησιακή ικανότητα του κουταβιού.
• Ασβέστιο και φώσφορος
Αν και οι ελάχιστες απαιτήσεις των κουταβιών σε ασβέστιο και φώσφορο είναι υψηλότερες σε σύγκριση με αυτές των ενήλικων σκύλων, παραμένουν σχετικά χαμηλές.
Δεν ισχύει λοιπόν ότι τα κουτάβια χρειάζονται συμπληρώματα ασβεστίου και φωσφόρου. Μάλιστα, στην περίπτωση κουταβιών που ανήκουν σε μεγαλόσωμη ή γιγαντόσωμη φυλή, η πρόσληψη τέτοιων συμπληρωμάτων αυξάνει τον κίνδυνο μυοσκελετικής νόσου.
• Αντιοξειδωτικά και ανοσοποιητικό σύστημα
Οι διατροφικές ανεπάρκειες επιδρούν αρνητικά στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Θρεπτικά συστατικά όπως η βιταμίνη Ε, η βήτα-καροτίνη (προβιταμίνη Α), η βιταμίνη C, ο ψευδάργυρος και το σελήνιο, τα οποία έχουν αντιοξειδωτική δράση, βελτιώνουν την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού.
Η συμπερίληψη μιας βέλτιστης συγκέντρωσης αυτών των θρεπτικών συστατικών στη διατροφή ενός νεαρού σκύλου βοηθά το αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό του σύστημα να ανταποκριθεί στους εμβολιασμούς.
3. Επιλογή τροφών και μεθόδου σίτισης
Οι τροφές που επιλέγονται για το στάδιο της ανάπτυξης συνιστάται να περιέχουν θρεπτικά συστατικά εντός των ορίων που αναγράφονται στον Πίνακα 1.
Το μέγεθος και το σχήμα της τροφής θα πρέπει να είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να διευκολύνεται η μάσηση και η κατανάλωση.
Τα κουτάβια μικρής ή μεσαίας φυλής (<25 κιλών) μπορούν να συνεχίσουν να τρέφονται με ό,τι λάμβανε η μητέρα τους στη διάρκεια της γαλουχίας ή ό,τι έτρωγαν κατά τον απογαλακτισμό.
Τα κουτάβια μεγαλόσωμων και γιγαντόσωμων φυλών, ήδη από την αρχή του απογαλακτισμού, είναι αναγκαίο να λάβουν τροφή προσαρμοσμένη στο μέγεθός τους και στη βαθμιαία ανάπτυξη, που να περιέχει περιορισμένα επίπεδα ενέργειας και ασβεστίου, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης ορθοπεδικής αναπτυξιακής νόσου.
Εφόσον επιβάλλεται μια αλλαγή διατροφής, η νέα τροφή θα πρέπει να εισαχθεί πολύ σταδιακά στην καθημερινότητα του κουταβιού.
Αξίζει να σημειωθεί πως η αλλαγή διατροφής αμέσως μετά την υιοθεσία μπορεί να επιτείνει το άγχος του κουταβιού. Έτσι, για λίγες μέρες είναι προτιμότερο να λάβει την ίδια τροφή που έτρωγε κατά τον απογαλακτισμό του.
1η & 2η μέρα -> 25% της νέας τροφής
3η & 4η μέρα -> 50% της νέας τροφής
5η & 6η μέρα -> 75% της νέας τροφής
7η μέρα -> 100% της νέας τροφής
• Μετάβαση σε νέα τροφή
Για να κάνετε σταδιακή μετάβαση σε μια νέα τροφή, μπορείτε να τη συνδυάσετε για τουλάχιστον μία εβδομάδα με την αρχική τροφή.
Αυτή η μεταβατική περίοδος επιτρέπει στο πεπτικό σύστημα του κουταβιού να προσαρμοστεί στην καινούργια τροφή, αποτρέποντας γαστρεντερικές διαταραχές.
Πρακτικά, για το πρώτο αυτό διάστημα, μπορείτε να εναλλάσσετε τις δυο τροφές μέσα στη μέρα.
• Τις πρώτες 2 έως 3 ημέρες δώστε δύο τρίτα από την αρχική ξηρά τροφή και ένα τρίτο της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης της νέας τροφής.
• Τις επόμενες 2 με 3 ημέρες προσφέρετε μισό γεύμα με την παλιά ξηρά τροφή και τη μισή από την προγραμματισμένη ημερήσια ποσότητα της νέας τροφής.
• Για άλλες 2 έως 3 ημέρες δώστε ένα τρίτο της παλιάς ξηράς τροφής και δύο τρίτα της νέας τροφής.
• Στο τέλος προσφέρετε μόνο τη νέα τροφή.
• Υπολογισμός ημερήσιων μερίδων
Το πρώτο βήμα για τον προσδιορισμό των καθημερινών γευμάτων του κουταβιού είναι ο υπολογισμός της ημερήσιας απαίτησης ενέργειας.
Έχετε όμως κατά νου ότι οι συστάσεις των παρασκευαστών είναι μονάχα ενδεικτικές.
Καλό είναι η ημερήσια πρόσληψη τροφής να αναπροσαρμόζεται τακτικά (±10%) σύμφωνα με τον ρυθμό ανάπτυξης κάθε κουταβιού, φροντίζοντας ώστε το σώμα του να μην είναι ούτε λιπόσαρκο ούτε υπέρβαρο.
• Τροφές χωρίς δημητριακά
Οι τροφές χωρίς δημητριακά (σιτάρι, καλαμπόκι, ρύζι, βρώμη, κριθάρι) είναι ωφέλιμες για τους νεαρούς σκύλους, με την προϋπόθεση ότι επιλέγετε κροκέτες χωρίς σιτηρά και γλουτένη παρασκευασμένες για κουτάβια με πρώτες ύλες υψηλής ποιότητας, που καλύπτουν τις ειδικές διατροφικές ανάγκες ενός αναπτυσσόμενου σκύλου.
Η ξηρά τροφή χωρίς δημητριακά δεν περιέχει γλουτένη, αλλά είναι πλούσια σε υδατάνθρακες. Μαζί με τις πρωτεΐνες και τα λίπη, οι υδατάνθρακες είναι σημαντικά θρεπτικά συστατικά για ένα κουτάβι, καθώς του παρέχουν ζωτική ενέργεια στο στάδιο της ανάπτυξης.
Στις κροκέτες χωρίς σιτηρά οι πρώτες ύλες που αποτελούν πηγές υδατανθράκων είναι: ταπιόκα, άμυλο πατάτας, γλυκοπατάτα και αρακάς.
Ο νεαρός σκύλος χρειάζεται έναν ισορροπημένο συνδυασμό πρωτεϊνών, λιπιδίων, υδατανθράκων, βιταμινών και μετάλλων – απαραίτητα στοιχεία για αρμονική και υγιή λειτουργία του οργανισμού του.
Έτσι, με ή χωρίς δημητριακά, οφείλετε να ταΐζετε το κουτάβι σας με μια τροφή προσεκτικά σχεδιασμένη για το συγκεκριμένο στάδιο της ζωής του, ώστε να του παρέχεται η σωστή ποσότητα θρεπτικών συστατικών.
Ασφαλώς, εάν το κουτάβι σας έχει ευαισθησία στη γλουτένη (π.χ. είναι Irish Setter ή Border Terrier), μια τροφή χωρίς δημητριακά θα έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία του.
• Συμπληρώματα διατροφής
Τα κουτάβια δεν χρειάζεται να λαμβάνουν συμπληρώματα μετάλλων και βιταμινών εφόσον ταΐζονται με τροφή κατάλληλη για το στάδιο της ανάπτυξης.
Αν όμως το γεύμα τους είναι «σπιτικό», τότε η χρήση τέτοιων συμπληρωμάτων ενδείκνυται ώστε να εξισορροπήσει την κατάσταση.
• Λιχουδιές και κατανομή γευμάτων
Οι λιχουδιές που δίνονται στο κουτάβι δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 10% της ημερήσιας ποσότητας τροφής. Η χορήγηση τέτοιων σνακ αυξάνει την ενεργειακή πρόσληψη και συχνά διπλασιάζει την πρόσληψη ασβεστίου.
Η ενδεδειγμένη πρόσληψη τροφής είναι προτιμότερο να κατανέμεται σε πολλά γεύματα (2 έως 4 γεύματα την ημέρα). Αυτή η κατανομή επιτρέπει καλύτερο έλεγχο της σύστασης σώματος και του ρυθμού ανάπτυξης.
• Τα πολύ νεαρά κουτάβια συνιστάται να έχουν 3-4 γεύματα τη μέρα.
• Μετά από 6 μήνες μπορείτε να τους σερβίρετε 2 γεύματα τη μέρα.
• Για ορισμένους σκύλους μεγαλόσωμων και γιγαντόσωμων φυλών, προτείνεται η διατήρηση 3 γευμάτων ως προληπτικό μέτρο κατά της γαστρικής διαστολής-στρέψης.
Κάποιες άλλες πρακτικές σίτισης μπορούν να προκαλέσουν προδιάθεση για παχυσαρκία και σκελετικές παραμορφώσεις σε νεαρούς σκύλους – π.χ. όταν γεμίζετε κάθε τόσο το μπολ με ξηρά τροφή, ώστε το κουτάβι σας να τρώει ελεύθερα στη διάρκεια της ημέρας, ή όταν το υποχρεώνετε σε μόλις ένα βιαστικό γεύμα για όλη την ημέρα.
4. Παρακολούθηση του κουταβιού
Είναι επιθυμητό να παρακολουθείτε την ανάπτυξη του κουταβιού σας με τακτικές επισκέψεις στον/στην κτηνίατρο, που ελέγχει την κατάσταση της υγείας του σκύλου, κάνει διατροφική αξιολόγηση (λαμβάνοντας υπόψη το βάρος, τη μάζα σώματος, τα ημερήσια γεύματα κ.λπ.) και σας λύνει διάφορες απορίες που μπορεί να έχετε ως κηδεμόνες.
Κι αν ο σκύλος στειρωθεί στη διάρκεια της ανάπτυξης;
Η στείρωση προκαλεί ορμονικές αλλαγές που επιφέρουν μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων (-20%) και αύξηση της όρεξης, με συνακόλουθη αύξηση του σωματικού βάρους.
Αν η στείρωση γίνει πριν το κουτάβι φτάσει στο ενήλικο μέγεθος και βάρος του, οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού του μειώνονται, αλλά οι απαιτήσεις για άλλα θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, λιπαρά οξέα, βιταμίνες και μέταλλα) παραμένουν αμετάβλητες.
Οι τροφές που προορίζονται για κουτάβια είναι ειδικά σχεδιασμένες ώστε να καλύπτουν όλες τις διατροφικές ανάγκες του αναπτυσσόμενου νεαρού σκύλου, επομένως έχουν υψηλή ενεργειακή πυκνότητα.
Για να βοηθήσετε λοιπόν το στειρωμένο κουτάβι να αναπτυχθεί πλήρως, θα πρέπει να συνεχίσετε να του παρέχετε μια τροφή ανάπτυξης, δίνοντας όμως προσοχή στις χορηγούμενες μερίδες. Η ημερήσια ποσότητα μπορεί να προσδιοριστεί με βάση το εκτιμώμενο ενήλικο βάρος και να αναπροσαρμόζεται τακτικά, ανάλογα με την αύξηση βάρους και τους σωματικούς δείκτες (ούτε λιπόσαρκο ούτε υπέρβαρο).
Η χορήγηση τροφής ενήλικων σκύλων δεν συνιστάται διότι δεν καλύπτει τις ειδικές διατροφικές ανάγκες που έχει το στειρωμένο κουτάβι μέχρι να ολοκληρώσει την ανάπτυξή του.
5. Μετάβαση σε τροφή ενήλικων σκύλων
Μόλις το κουτάβι σας ολοκληρώσει την ανάπτυξή του και ενηλικιωθεί, θα χρειαστεί να στραφείτε σε μια τροφή ειδικά προσαρμοσμένη ώστε να υποστηρίζει τις ανάγκες ενήλικων σκύλων. Οι ανάγκες αυτές ποικίλλουν ανάλογα με τα ιδιαίτερα γνωρίσματα κάθε σκύλου, τη σεξουαλική κατάσταση (αν είναι στειρωμένος ή όχι), τη συνήθη δραστηριότητα και τη γενική κατάσταση της υγείας του.
Η ηλικία μετάβασης σε τροφή ενήλικων σκύλων εξαρτάται από το μέγεθος του σκύλου:
▪ Σε ηλικία 8-10 μηνών για (πολύ) μικρόσωμους σκύλους (με βάρος έως 10 κιλά).
▪ Σε ηλικία 12-15 μηνών για μεσαίου μεγέθους σκύλους (με βάρος από 11 έως 25 κιλά).
▪ Σε ηλικία 15-18 μηνών για μεγαλόσωμους σκύλους (με βάρος από 26 έως 44 κιλά).
▪ Σε ηλικία 18-24 μηνών για γιγαντόσωμους σκύλους (με βάρος >45 κιλά).
Συμπέρασμα
Τόσο οι μεγαλόσωμες όσο και οι γιγαντόσωμες φυλές σκύλων έχουν την ευχέρεια να αναπτύσσονται πολύ γρήγορα τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους. Ωστόσο, η εγγενής αυτή δυνατότητα δεν εγγυάται την υγιή σκελετική ανάπτυξη.
Γι’ αυτόν τον λόγο, οι κατάλληλες τροφές για κουτάβια μεγαλόσωμων και γιγαντόσωμων φυλών έχουν:
• μειωμένη ενεργειακή πυκνότητα,
• ισορροπημένο επίπεδο πρωτεϊνών,
• ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο ασβεστίου και φωσφόρου σε σύγκριση με τροφές που προορίζονται για κουτάβια μικρόσωμων φυλών.
Εκτός από τον έλεγχο της πρόσληψης τροφής, ως κηδεμόνες θα πρέπει επίσης να προγραμματίζετε τακτικές περιόδους άσκησης για τον αναπτυσσόμενο σκύλο σας.
Η φυσική άσκηση βοηθά στη διατήρηση της ενεργειακής ισορροπίας και στην ανάπτυξη των μυών, υποστηρίζοντας μια βέλτιστη κατάσταση του σώματος σε όλη την περίοδο ανάπτυξης.
Βεβαίως, οι δραστηριότητες υψηλής έντασης, όπως το παιχνίδι με άλλους σκύλους ή το παρατεταμένο τρέξιμο, θα πρέπει να επιτηρούνται αυστηρά και να διεξάγονται με μέτρο, επειδή η πολύ έντονη άσκηση μπορεί να προδιαθέσει έναν νεαρό σκύλο σε σκελετικά προβλήματα.
Οι δικές μας τροφές για κουτάβια!
Διαθέτουμε δύο σειρές ξηράς τροφής ειδικά σχεδιασμένες για το στάδιο της ανάπτυξης: τις premium κροκέτες Prestige και τις grain-free κροκέτες PureLife (πλήρως απαλλαγμένες από δημητριακά).
Η επιλογή της τροφής θα πρέπει να γίνεται με βάση το μέγεθος του κουταβιού σας (μικρό, μεσαίο, μεγάλο/γιγαντιαίο).
Για να υποστηρίξετε αρτιότερα την ανάπτυξη μεγαλόσωμων κουταβιών (με εκτιμώμενο ενήλικο βάρος >25 κιλά), σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα να χρησιμοποιείτε τις κροκέτες που παρασκευάζουμε αποκλειστικά για κουτάβια, αναζητώντας τις συσκευασίες με την ένδειξη «PUPPY». Μικρότερες σε μέγεθος, έχουν τετράγωνο σχήμα και είναι ιδανικές μέχρι την ηλικία των 5 μηνών.
Από αυτή την ηλικία κι έπειτα, καλείστε να μεταβείτε σε ξηρά τροφή για κουτάβια ή νεαρούς σκύλους – οι σχετικές συσκευασίες αναγράφουν «JUNIOR MAXI».
Αυτές οι κροκέτες είναι μεγαλύτερες σε μέγεθος και έχουν το κατάλληλο σχήμα προκειμένου να ενθαρρύνετε τη μάσηση και να επιβραδύνετε την πρόσληψη τροφής. Επίσης, περιέχουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στις σωστές αναλογίες για να ενισχύουν τους νεαρούς σκύλους έως την ενηλικίωση, χωρίς να υπερφορτώνουν το οστεοαρθρικό τους σύστημα.
Επιμέλεια πρωτότυπου άρθρου: κτηνίατρος Δρ. Concetta